Istraživanja organizacije Partneri Srbija pokazuju da su najviši državni organi najmanje transparentni u svom radu. Ova organizacija sprovela je dva istraživanja u kojima je analizirana otvorenost i transparentnost izvršne, zakonodavne i pravosudne grane vlasti u toku 2021. i 2022. godine. Povodom obeležavanja Međunarodnog dana prava javnosti, iz ove organizacije upozoravaju na negativan trend zatvaranja institucija.
Kroz istraživanje „Regionalni indeks otvorenosti“, Partneri Srbija u saradnji sa organizacijama iz Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Severne Makedonije, analizirali su koliko su institucije izvršne i zakonodavne vlasti bile otvorene prema građanima tokom 2021. godine. Rezultati monitoringa otvorenosti i transparentnosti Vlade Republike Srbije i Vlade Autonomne pokrajine Vojvodine, svih ministarstava iz poslednjeg saziva, kao i 44 nasumično odabrana organa uprave, pokazuju da su naše institucije među najzatvorenijim u regionu.
To u praksi znači da su građanima Srbije nedostupne informacije o tome kako Vlada Republike Srbije donosi odluke, kako ministarstva i drugi državni organi troše javni novac, kao i mehanizmi za uključivanje građana u procese donošenja odluka, ističu iz organizacije Partneri Srbija.
Rezultati monitoringa zakonodavne grane vlasti u Srbiji, koji je obuhvatao analizu otvorenosti Narodne skupštine i Skupštine Autonomne pokrajine Vojvodine pokazuju da su naše dve skupštine najzatvorenije u regionu. Poređenja radi, Narodna skupština i Skupština APV ispunjavaju 43% kriterijuma koji su mereni kroz istraživanje, dok zakonodavno telo Bosne i Hercegovine ispunjava 46%, Severne Makedonije 72%, a Crne Gore 85% analiziranih kriterijuma. „Ovo se ne može smatrati zadovoljavajućim rezultatom, pogotovo imajući u vidu da su u pitanju tela koja se biraju direktno od strane građana i koja bi direktno građanima trebalo i da odgovaraju za svoj rad“ navodi Kristina Kalajdžić, istraživač iz organizacije Partneri Srbija.
Da situacija nije bolja ni kada je reč o transparentnosti i otvorenosti pravosuđa, pokazuje drugo istraživanje koje je ova organizacija sprovela. Prema nalazima, nivo transparentnosti u pravosuđu zavisi od pojedinaca unutar ovog sistema, a transparentnost sudova i tužilaštava opada ukoliko se traže informacije koje potencijalno uključuju nosioce javnih funkcija. Iz Partnera Srbija kažu da javnost upravo najviše i zanimaju postupci koji uključuju javne funkcionere jer su ovi sudski postupci i istrage često povezani sa zloupotrebama službenog položaja i korupcijom.
U pogledu proaktivne transparentnosti pravosuđa, rezultati pokazuju da ne postoji ujednačena praksa u komunikaciji sudova, odnosno tužilaštava bilo da se radi o informacijama koje su dostupne na sajtovima ovih institucija, ili direktnoj komunikaciji i saradnji sudova i tužilaštava sa medijima i građanima.
Kao posebno važno navode da većina sudova i tužilaštava iz uzorka ne objavljuju vesti o svom radu, čak ni kada se radi o postupcima koji su od povećanog interesa javnosti.
Uz to, pretragom sajtova sudova i tužilaštava utvrđeno je da ne postoje informacije o planiranim ili održanim konferencijama za medije. Kako ističu iz Partnera Srbija, to ostavlja prostor za tabloidizaciju sudskih postupaka, a javnim funkcionerima ostavlja mogućnost da za potrebe političke borbe predviđaju ishode postupaka i time vrše i neprimeren uticaj na pravosuđe.
Zbog celokupnog nezavidnog stanja organizacija Partneri Srbija 27. septembra organizuje okrugli sto pod nazivom „Informacija je moć – jačanje uloge Parlamenta u unapređenju transparentnosti rada organa vlasti“, na kojem će se diskutovati o stanju u oblasti transparentnosti i kontrolnoj ulozi Narodne skupštine u oblasti pristupa informacijama od javnog značaja, zaštite podataka o ličnosti, informacione bezbednosti i tajnosti podataka.
